kont kreyòl mofwaze franse/kreyòl

Bondye beni an twa moun
Oben tantasyon Bondye
Èktò Poule
(Bondye an twa èk an lilèt pou twa)

version française traduite: http://www.potomitan.info/atelier/poullet/trinite.php

Depi tyèk tan Lèspri a Bondye te an kalkil. Asi on piti lilèt bannzil Lakarayib, twa fanmi te ka viv.
Le Mousoulongo te nwè. Le Debwa di Sen Andre, te blan. Le Dirivaj te milat.
Bondye te sav nèg, blan, milat, se « du pareil au même », « se menm bèt menm pwèl » davwè diferans yo sete ayenditou menm.
Men se nonm-lan yo sitèlman kouyon, yo ka pran mousach pou lèt e yo ka sèmante sou kokozye yo, sa yo wè se verite yonn tou sèl.
Anfinaldikont, se twa fanmi tala olye chwazi kon’y pou viv byen tout ansanm epi diferans yo, yo té ka lonje djòl, tansifèt yo te ka viv yonn bò kote lòt, san yann pa pran men epi lòt-la, tousa adan an move vibrasyon.
Bondye te sav zafè tala ke kon van ka simen latanpèt. Ek si sa te ka kontinye glouglouse kon chatenn asou kannari, asireman yonn di se jou a, sa kay pete kon toupatou oliwon latè èk ti dousin-wouspèl asi dènye ti lilèt-la kay bout.
Apadisa, i te le se nonm-lan ni, isiya, asou latè tala, an kote ki te ke sanm bèl paradi Bondye a
Si kote tala te a pa, pitèt an jou i te ke simaye oliwon latè a , kivedi lape te ke simèje anfinalditout asou tout latè a
I mande Mari an ti konsèy, i di’y « Nou se pe fè yo vini tou le twa pou manje pa kote lè midi, èk ès ou sav, si lè yo ke plen bouden yo, si yo peke tonbe dakò, asire pa petèt yo ke bon zig.
Bondye touve ti pawòl tala byen toubonnman èk lamenm i mande lanj Gabryèl, konmisyonè’y feyal, ay di mèt-kay la nan chak fanmi a ki yo envite manje ponmye madi apre lapantkòt la : « Pa bliye di yo, yo tankon twa rwa ban mwen, e dayè, politès ba rwa se lè i pa ka rive an rita, dabò pou yonn, man ka atann yo dyèktèman alè midi.
Lanj-lan fini travay-li èk i vire tounen epi konsantiman chak mèt-kay la. Jou-a rive. Nan paradi bondye-a sete an bidim bankoulele otan nan tjuizin otan nan salon, padavwè yo pa te le gate lafèt-tala. Mari te menm prévwa ofè chak se envite-a kado, avan yo vire tounen kay yo.
Alè midi sonnan, Bondye èk Mari mache-vanse asou chimen Palmye a pou risivwè se envite-a.
Yo wè Pyè Dibwa di Sen André kabryole asou chouval blan’y. Misye Dibwa desann asou chival li, mete kòy a jounou, an menm tan ka fè siyn lakwa pou tire reverans li ba Bondye Sinyè . Li koumanse resite a tout balan « Mari mwen ka gloriye’w, ou ki ni anchay bèlte, Bondye sinyè epi’w » Bondye mete doubout-kanpe èk yo twa rete an bon ti moman an bout chimen an ka bay blag pou sa atann lézòt envite. Lé yo pa wè yo apre an kadè, Bondye di yo annou ay an salon an pou siwote an bon ti plantè.

Apre de plantè, i te ja près inè lapremidi, an lanj gadò anonse Dezire Dirivaj rive. Chapo pay li te ka tounen-vire ant lanmen’y, i èskize kòy bò se moun-lan: “ Jis lè an te ka pati, vye mile chape kòy, se se ti manmay-la ki ay èche’y lwen lwen lwen nan savann-lan »
Mari montre fotèy la pou i sa asiz. An jenn lanj pòte ponmyè plantè’y ba’y asou an plato, I mete ba lezòt twazyèm plantè yo. Yo leve vè yo a lasante!
Yo tout yo te ka savoure an ti mizi an mizi bwè beni a, toupannan yo te ka pale : Avantout, Bondye te ka pran nouvèl se ti moun-lan.

Pa kote le an dimiyè apre inè’d lapremidi, yo deside sete atyèlman pou sa manje èk ankonsekans, nèg-la lè’y ka rive ke redi chèz bò tab.
Twazè lapremidi ! Lè lanj gadò vini di yo Alèksann Moulongo nonmen Sansann rive, yo te ka tete lang epi an ti litjè, pou sa fè manje a desann, sete an bon boutèy Vye Pap. Pou dayè, « Alèksann » sete non batenm li, kifè vre non’y sete « Kòfi » davwè i ne an vandrèdi.

Salako anba bra’y, nèg-la rakonte i te pati peche, o pipiri chantan, asou gomyè’y, pou leve nas li, i te konprann i te ke pran an bon enpe « Chat-bandé », tousapou tjuizin syèl Bondye a, padavwè se meyè pwason ki ni, men tonnandisò van-an tonbe, i te pou tire gran vwèl li, seye mete ti vwèl douvan an, apre la menm ranme. I swe vèt pou tire kòy nan mare lanmè a. Apre, lè i rive asou « bòdlanmè », i chaje bourik li e vitman prese, i kouri-rive (lèskiz pou ti rita a) an syèl Bondye a.
« Man pase bò lasal latjuizin-lan epi mwen rimèt an bèl lo pwason pou soupe zòt. Man pa sav poutji bòn-lan tonbe malkadi, lè i wè mwen! »
Bondye pa chalere kòy, adan se twa envite a, se sèl la ki pòte tibren laswè travay li. I rimèsye Sansann, fè yo bay an ti wonm vye, apre yo pati-ale nan salon-an pou bwè kafe-a èk bay se kado a. Asou an tout piti tab té ni de kado anribanne, twazyèm-la sete an gwo tjyès poze atè a.

Zòt ke chwezi yonn pa yonn, adan se twa bagay tala , tala zòt pli simye a, e dabò pou yonn, sa ke jwe asou dèstine zòt èk tout jenerasyon zòt tou. Silon lòd zòt rive isiya, Misye Pyè Dibwa di Sen Andre, se ou an ponmye ki ke chwazi. Betje-a vanse e i rape an ti anvlòp ki te yann di se de kado a pozé asou ti tab la. La menm , kon an nonm malélivé, san pyès lelivasyon ba sa moun kay la , i tira tenm-lasi a pou gade sa ki sere andidan…. An kawne chèk, tout chèk siyen san montan. Lajan sete leritaj-la syèl-la te ka ba’y pou’y èk tout jenerasyon’y. I pa pou entjèt pyès tan ankò pou pwoblèm lajan. Pa menm an mèsi, pa menm an adye, i foure kado’y an pòch li, kouri-ale pran chival li e i pete’y -ale, i fè chèl san gade dèyè’y.
Apre sa milat-la te pou chwezi. Fale i te chwezi ant tjyès-la ate a èk ti bwèt-la asou ti tab-la. I pisimye ti bwèt-la. Tankon lòt malélive blan-an, li tou anni ouvè kado’y san pèd tan, a tout boulin : sete an plim zwa obidjoul, poze nan an bwèt lebenn vèt ! Plim zwa tala se limaj matjaj-la, Limaj ou ka touve asou tout pankat se mèt-papye-lalwa a (notè), kivedi milat èk tout jenerasyon’y te ka vini moun gran lèspri èk plim yo te ke ba yo manje. Desire Dirivaj pli radi ki beke-a koumanse soukwe kòy , men egal ego kon betje : gwosomodo èk malonnèt san santiman, i kouri-chèche mile’y pou vèti fanmi li.
Dènye-a sete Sansann, Alèksann Mousoulongo, i te blije pran sa ki te rete, tjyès-la. I te kontan kon bosi, an si bèl kado ! i soustonnen’y : i te lou,lou,lou ! Se pa ti bon Bondye bon, dann ! se an chans ba’y si lezòt pa pran bèl kado-tala. Si’y te ka koute lide’y, i te ke bo otan Bondye otan Mari, pou di yo mèsi. Pou pa jennen se mèt kay-la , i pa ouve tjyès-la davwa i pa te le yo wè wotè fetay lajwa’y. I di yo ovwa, chaye tjyès-la asou do’y èk pati-ale chache boukèt li an bout chimen-an.

An mannyè bwete, Sansann rive an lakou-a eti fanmi-li ka debat. Yo tout te ka atann li, yo ende’y dechaje kado cheri a. Yo danse owon kado-a, sitèlman èspere, syèl-la te vreye ba nèg.
Anfen Alèksann Mousolongo mande Eliz, fanm li, rouvè tjyès-la ! Yelele ! I te plen tout kalte zouti : bèch, fouch, koutla, wou, mato, lanklim, fo, fosi, pens, tènay, baramin, mas, legoyin, si, gro rabo, piti rabo…. Adan tout katalòg zouti tala, i te ka panse touve an fonfonn tjyès-la tjèk lanmone, titak lajan pou yo rann yo kont Bondye pa te wote lajan nan plezi lavi yo. Men, tjip ! anyen ki klou, vis, tounvis, ékrou, boulon……

Ponmye yich Sansann èk Eliz te leve fonmi wouj, i te pare pou rele kòlè’y, i lévé pwen’y asou syèl-la, i chyele : « Ki sa nou fè’w pou ou sa pije nou, san manman, konsa ? »

Manman’y redi bra’y, fè’y letjete tèt li èk i di « Papa nou ki nan syèl la, Nou mandé pou yo toujou respekte non’w. vini tabli gouvènman’w, pou yo fè volonte’w asou latè, tankon yo fè’y nan syèl la…. »
Lè i fini lapriyè’y, tout moun-lan réponn nan an sèl vwa : « amèn !» Eliz di ankò : « Kon Bondè wè ki travay fèt pou nou, annou fè’y vini larèl nou. Konfèdmanti, travay ke pou nou tankou an lapriyè. Konsidi travay kay beni ? Pa pou tout moun, an ti pawòl ka di « travay fèt pou nèg e bèf ! »

Listwè tala ka ba zòt solisyon fraz mistik, men ki ni anchay malis, oti nèg sou lilèt tala bougonnen, lè yo ba yo lalwa franse « depawtemantalizasyon » nonmen « lasimilasyon », ki te ka fè di yo dé « zasimilé ». Nan lang kreyòl la « asi mile » vle di an franse « sur un mulet ». Fraz kreyòl la sete «Avan nou te asi boukèt, alè mi nou asi mile, on jou nou ke asi chouval ! »
(Autrefois nous allions à dos d’âne, nous voilà sur un mulet, un jour viendra où nous irons à cheval).
Alò toujou « asi mile » ou konyela « a chouval » ?


18/10/2007
Mofwaz Jean-Pierre LAUHON nonmen Kounta
Kreyol matinitje :
Migannaj grafi ayisyen èk Jerèk 1.
Lèksik migannen ant Ayiti, Gwadloup, Matnik .
Sentaks matniké.

http://potomitan.info/
http://fr.groups.yahoo.com/group/potomitan-info/

Annou voyé kréyòl douvan douvan